بررسی اجمالی صربستان
last update: July 2015
صربستان یکی از مهمترین کشورهایی است که مهاجران در طول سفر خود به کشورهای اتحادیه‌ی اروپا، از آن گذر می‌کنند. این کشور به طور سنتی جایی بوده که افراد از آن مهاجرت می‌کرده‌اند و به پذیرش مهاجران، خصوصا از خارج از اروپا، عادت ندارد. صربستان مشمول قانون دابلین 3 (در ادامه‌ی قانون دابلین 2، از تاریخ 15 ژانویه 2014) نیست. به این معنی که می‌توانید در این کشور درخواست پناهندگی داده و اثر انگشت بدهید و سپس بدون هیچ مشکلی از یکی دیگر از کشورهای مشمول قانون دابلین، تقاضای پناهندگی نمایید (خطر دیپورت تحت قانون دابلین تهدیدتان نمی‌کند).
وقتی در اداره‌ی پلیس برای ارائه‌ی درخواست پناهندگی اعلام تمایل می‌کنید، از شما اثر انگشت گرفته و برگه ای به اعتبار 72 ساعت به شما تحویل می‌دهند. اثرانگشت شما وارد بانک داده‌ی سراسری می‌شود، که تمامی ادارات پلیس به آن دسترسی دارند. بنابراین، اگر در یکی از دفاتر پلیس اثر انگشت داده، برگه 72 ساعته را تحویل بگیرید و این مدت زمان سپری شود، دیگر اجازه ندارید دوباره درخواست پناهندگی کنید، چرا که اثرانگشتتان در اداره‌ی پلیس موجود است.
صربستان، تحت فشار اتحادیه‌ی اروپا، به شدت مرزهای خود را کنترل می‌کند، چه هنگام ورود به این کشور و چه هنگام ورود به مجارستان یا کرواسی. این کشور در زمینه مقررات برای افرادی که پناهندگی گرفته یا از حمایت تکمیلی برخوردار می‌شوند، دچار فقدان است. زیرا قانون یا استراتژِی [مربوط] به اینتگراسیون (ادغام) ندارد. از پناهندگان برای یادگیری زبان، پیدا کردن خانه و پیدا کردن کار هیچ حمایتی نمی‌شود و هیچ نوع کمکی از طرف مسئولین ارائه نمی‌گردد. در نتیجه اکثر افرادی که پناهدگی آنها قبول می‌شود یا از حمایت تکمیلی برخودار می‌شوند، صربستان را ترک می‌نمایند. آنهایی که می‌مانند و تعدادشان بسیار کم است، بدون امکان یافتن خانه در اقامتگاه‌های پناهنجویی زندگی می‌کنند. (برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به صربستان> زندگی)
لطفا توجه داشته باشید که روند پناهجویی شما به طور رسمی با تسلیم درخواست پناهندگی در اداره‌ی پلیس آغاز نمی‌شود. صرفا برگه اقامت 72 ساعته (potvrda o izraženoj nameri za traženje azila: اعلام تمایل به درخواست پناهندگی) به شما داده می‌شود. با داشتن این برگه 72 ساعت فرصت دارید به یکی از مراکز ارائه‌ی درخواست پناهجویی مراجعه کرده و در آنجا ثبت شوید. این شرط آغاز روند پناهجویی شماست. با تسلیم درخواست در اداره‌ی پلیس، آنها برایتان (فقط به زبان صربی) می‌نویسند که به کدام مرکز باید مراجعه کنید و این امکان را ندارید که مرکز مربوطه را خودتان انتخاب نمایید. باید با پول خود و با هر وسیله‌ی نقلیه‌ای که می‌توانید، خود را به آن مرکز برسانید.
این برگه اقامت 72 ساعته، به شما اجازه‌ی مراجعه به مراکز درخواست پناهندگی و همینطور حق اسکان قانونی در مسافرخانه‌ها (با هزینه‌ی متداول و برابر با دیگر افراد)، حق برخورداری از خدمات پزشکی (بیشتر از خدمات اورژانسی و فوری که برای افراد بدون اوراق هویت نیز وجود دارد) و استفاده از وسائل حمل و نقل عمومی را می‌دهد. توجه داشته باشید که با داشتن این برگه راننده نمی‌تواند به شما بگوید که باید پول بیشتری پرداخت کنید تا پلیس خبر نکند. در واقع، با این برگه امکان جا به جایی در کشور و حقوقی که از آن برخوردارید، بیشتر است، حتی اگر تمایل نداشته باشید که به مراکز پذیرش پناهجو مراجعه کرده و روند پناهندگی خود را آغاز نمایید. توجه داشته باشید که اکثر پناهجویانی که از صربستان می‌گذرند، با مشکل جای خواب مواجه هستند. برای مثال در بلگراد، راننده تاکسی‌ها مهاجران را فریب داده، و مبلغ زیادی پول از آنها دریافت می‌کنند، صرفا برای اینکه آنها را تا اداره‌ی پلیس برسانند. با استفاده از لینک زیر می‌توانید خودتان آدرس ایستگاه‌های پلیس را پیدا کنید:
در حال حاضر پنج مرکز پذیرش با ظرفیت کلی حدود 600 نفر برای اسکان پناهجویان وجود دارد. این تعداد هنوز برای اسکان‌دهی شمار رو به افزایش پناهجویان کافی نیست. به همین دلیل پناهجویان اغلب در "جنگل‌های" اطراف کمپ‌ها یا در مناطق مرزی می‌مانند. امکان اسکان‌دهی خصوصی نیز هست (برای اطلاعات بیشتر به صربستان>زندگی مراجعه نمایید). بازداشتگاهی به نام "Padinska Skela" در منطقه‌ی بلگراد وجود دارد (اطلاعات بیشتر در بخش صربستان> بازداشت). و آخرین نکته که بسیار حائز اهمیت است: جامعه‌ی مدنی صربستان توجه و همبستگی چندانی با شمار رو به افزایش پناجویانی که در این کشور گیر کرده‌اند، نشان نمی‌دهد. متاسفانه به جز noborderserbia-infomobile (برای ارتباط با گروه به صربستان> راه‌های ارتباطی مراجعه نمایید)، هیچ گروه منسجم و قابل ارتباط‌گیری دیگری برای پناجویان بدون اوراق هویت وجود ندارد.
تاریخچه‌ای کوتاه از مهاجرت در صربستان
از دهه‌ی شصت میلادی، صربستان به طریق اولی کشور مهاجرت بوده است. صدها هزار تن از شهروندان یوگوسلاوی سابق و صرب‌ها به طور موقت به عنوان "کارگر مهمان" به کشورهای اروپای غربی مهاجرات کرده‌اند.
در طول مناقشات و درگیری‌هایی پس از تجزیه‌ی یوگوسلاوی ، هم کسانی بودند که به صربستان پناه آوردند، هم صرب‌های بسیاری بودند که کشور را ترک کرده و به اروپای غربی رفتند. عنوان "پناهنده" (izbeglica) در حال حاضر به کسی اطلاق می‌شود که عمدتا از قوم صرب بوده، از بوسنی یا کرواسی فرار کرده و در صربستان پناهنده شده. تخمین زده می‌شود که حدود 86000 پناهنده‌ی بوسنیایی یا کروات در صربستان هستند، و همینطور 206000 نفر که در خود کشور زندگی می‌کرده‌اند و از درگیر‌ی های مسلحانه در کزوو گریخته‌اند. بسیاری از آنها هنوز در مراکز جمعی‌ای زندگی می‌کنند که در بدو ورود در آن اسکان داده شده‌اند و در روند ادغام با جامعه با مشکل مواجه هستند. حضور این دسته هنوز بسیار چشمگیر بوده و در کشور با نام "مهاجر" شناخته می‌شوند.
درحالیکه صربستان برای مهاجران آسیایی و آفریقایی محل گذر بوده، به دلیل فشار اتحادیه‌ی اروپا برای هماهنگ‌سازی سیاست‌های این کشور با سیاست‌های مهاجرتی اتحادیه، شمار مهاجران غیر یوگوسلاو که در کشور گیر کرده‌اند، در سالهای اخیر رو به افزایش است. از ماه مارس 2012 صربستان رسما کاندید ورود به اتحادیه اروپاست.
این کشور تحت فشار برای هماهنگ سازی قوانین خود با استانداردهای اتحادیه‌ی اروپا، به عنوان شرط به عضویت درآمدن در این اتحادیه، در سال 2008 قانون اتباع بیگانه را به تصویب رساند. این قانون به تنظیم ورود، جابه‌جایی و اقامت اتباع بیگانه در این کشور پرداخته و تا حد زیادی در هماهنگی با قوانین کشورهای عضو اتحادیه است. همچنین با تصویل قانون محافظت دولت از مرزها در سال 2008، قدم‌هایی برای هماهنگ سازی قوانین کنترل مرزی با استانداردهای اتحادیه نیز برداشته شده است.
در کنار این قوانین، صربستان استرانژی‌هایی نظیر مدیریت مهاجرات در جولای 2009 و دو استراتژی مرتبط دیگر را نیز اتخاذ کرده است: ادغام دوباره‌ی افراد عودت داده شده به دنبال معاهده‌ی پذیرش دوباره در فوریه 2009 و استراتژی مبارزه با مهاجرت غیرقانونی بین سالهای 2009 تا 2014 که در ماه مارس 2009 به تصویب رسیده است.